Şunu itiraf etmekten çekinmiyorum, zamanında cebimde beş bin lira ile kripto dünyasına dalmaya cesaret eden o toy gençlerden biriydim.

O zamanlar hiçbir şey bilmiyordum, ana akım coin ile hava coin’i gözümde ayırt edemiyordum. Toplulukta biri "bu coin on kat artar" diye bağırınca hemen tüm paramla giriyordum. Adını sanını bilmediğim küçük coin’lerin ani yükselişlerini kovaladım, LUNA çöküşü sırasında ise sonuna kadar direndim—birkaç on bin liralık anapara sonunda o kadar eridi ki, üst üste bir hafta çay içsem acıyacak duruma gelmiştim, bu duyguyu yaşayanlar bilir.

Şimdi nispeten daha sağlam stratejilerle biraz pasif gelir elde edebiliyorum, geriye dönüp bakınca anlıyorum ki: O çukurların hepsi gerçek para yakılarak dolduruluyor. Bu yüzden yeni giren arkadaşlarla şu üç hayatta kalma kuralını özellikle paylaşmak istiyorum.

**Kural 1: Anapara senin hayatındır, can simidi paranla asla kumar oynama**

Eskiden dilimden düşmeyen laf "önce hayatta kal, sonra kazanmayı düşün" idi. Eskiden maaş alır almaz tüm parayla pozisyon açar, kredi kartı borcunu ödeyemeyecek hale gelince uyanırdım. Sonradan kendime üç katı kural koydum:

- Daima kenarda kalabilecek parayla yatırım yap (aylık gelir 8.000 ise 800 ile gir, asla borç alma)
- %5 stop-loss’a sıkı sıkıya uymak (kısa vadede 5 günlük ortalama kırılırsa çık, orta vadede 20 günlük ortalama kırılırsa hemen pozisyonu kapat)
- Pozisyonu üçe bölmek (yüzde 30 ana akım coin’de taban, yüzde 50 dalgalı işlem, yüzde 20 acil durum için nakit)

Piyasada uzun süre hayatta kalanlar gerçek kazananlardır.

**Kural 2: Trendi takip et, düşen bıçağı tutmaya çalışma**

"Dipten alayım derken tepeden al" işini bende defalarca yaptım. Bir coinin 100’den 30’a düştüğü bir zamanı hatırlıyorum, fırsat diye tüm paramı girdim, o ise 5’e kadar düşmeye devam etti. O tecrübe bana şunu öğretti: Düşüşün sınırı yok.

Gerçekten kazanmak istiyorsan sinyalleri okumayı öğrenmelisin: Ayı piyasasında üç gün üst üste yeşil mum görmeden asla girme; boğa piyasasında tepeye atlama, sabırla destek seviyesine geri çekilmesini bekle; hacimsiz yükselişlerde genellikle büyük oyuncular mal boşaltıyordur, karını al çık.

Asla piyasa trendine karşı hareket etme.

**Kural 3: Az ama öz gösterge, basit araçlarla da analiz yapılır**

Yeni başlayanların en büyük hatası grafiği göstergeyle doldurup kendi kendini şaşırtmak. Ben artık sadece üç şeye bakıyorum: 15 dakika mum grafiğiyle kısa vadeli hareketi, MACD’de altın ve ölüm kesişimini al-sat noktası olarak, hacimle de kırılmanın gerçek mi sahte mi olduğunu kontrol ediyorum.

Araç çok olmasın, önemli olan birini iyi bilmek ve doğru kullanmak. Her gün karmaşık modeller araştırmak yerine, temel göstergeleri refleks haline getirene kadar çalışmak daha iyidir.