Dữ liệu mã hóa chỉ thật sự có ý nghĩa khi nó vừa an toàn vừa sử dụng được. Đây là điểm mình thấy ACL của Zama Protocol khá thú vị: nó biến ciphertext trong FHEVM từ “khối đá bất khả xâm phạm” thành tài sản có thể vận hành trong đúng phạm vi cho phép.

ACL cho phép đặt quyền truy cập và quyền tính toán cho từng địa chỉ hoặc contract, giống như permission layer dành riêng cho dữ liệu mã hóa. Điều mình đánh giá cao là mô hình “tính được nhưng không giải mã được”, giúp các ứng dụng như game, AI agent, social app… có thể xử lý dữ liệu người dùng mà vẫn giữ bí mật hoàn toàn.

Điểm đáng chú ý nữa là transient access. Với Web3 hiện tại, tối ưu gas là chuyện đau đầu, nhưng ACL lại cho phép cấp quyền tạm thời mà không cần lưu trữ dài hạn, khá phù hợp cho các tác vụ ngắn hoặc quy trình nhiều bước.

Nhìn tổng thể, ACL giống như mảnh ghép còn thiếu để FHE không chỉ là lý thuyết mà trở thành công nghệ thực dụng trong smart contract. Mình cho rằng nếu bắt đầu có nhiều demo thực chiến hơn, đây có thể là một trong những hướng mở ra thế hệ ứng dụng “privacy-by-default”.

#FHE #Zama #AIxCrypto #Web3Privacy