## Ethereum Merge: Chuyển từ Proof of Work sang Proof of Stake – Những Biến Đổi Quan Trọng

Kể từ tháng 12 năm 2020, khi chuỗi Beacon Chain được ra mắt, hệ sinh thái Ethereum đã chuẩn bị cho một sự thay đổi cơ bản. Được gọi là eth merge, đây là một thời điểm mang tính bước ngoặt trong sự tiến hóa của các dự án blockchain thế hệ thứ hai. Cập nhật được triển khai vào tháng 9 năm 2022 đã kết hợp lớp đồng thuận với lớp thực thi, thay thế hiệu quả cơ chế Proof of Work (PoW) bằng hệ thống Proof of Stake (PoS).

### Tại sao Ethereum cần sự chuyển mình này?

Mặc dù blockchain Ethereum đã củng cố vị thế của mình như một nền tảng hàng đầu cho các ứng dụng phi tập trung kể từ khi ra mắt vào năm 2015, nó đã gặp phải những hạn chế nghiêm trọng về khả năng mở rộng. Vấn đề này xuất phát từ sự mâu thuẫn cơ bản – được gọi là tam giác bất khả thi về khả năng mở rộng do nhà sáng lập Ethereum Vitalik Buterin đề xuất.

Mỗi blockchain phải cân bằng ba yếu tố: **khả năng mở rộng**, **bảo mật** và **phi tập trung**. Mạng Ethereum trước khi cập nhật merge không thể đạt được mức độ khả năng mở rộng thoả đáng trong khi duy trì tính phi tập trung và bảo mật, vì giao thức Proof of Work có những hạn chế vốn có:

- Số lượng giao dịch trên mỗi khối bị giới hạn chặt chẽ
- Các khối phải được tạo ra với một tốc độ cố định, điều này làm cho việc mở rộng linh hoạt trở nên khó khăn.
- Cùng với sự gia tăng nhu cầu trên mạng, phí giao dịch và thời gian xác nhận cũng tăng lên.

Để giải quyết những vấn đề này, đội ngũ Ethereum đã đề xuất một loạt các bản cập nhật được gọi là Ethereum 2.0.

### Các thành phần nâng cấp Ethereum

Sự chuyển đổi của Ethereum không chỉ giới hạn ở việc hợp nhất. Nó bao gồm một loạt các giai đoạn:

**Beacon Chain (Phase 0)** – Khởi động vào tháng 12 năm 2020, đã giới thiệu giao thức Proof of Stake vào hệ sinh thái. Người dùng có thể staking ETH, bảo vệ mạng lưới và kiếm được phần thưởng, trong khi mạng chính của Ethereum vẫn hoạt động trên Proof of Work.

**The Merge** – Sự kết hợp quan trọng giữa hai hệ thống độc lập: lớp thực thi (mạng chính) và lớp đồng thuận (Beacon Chain). Chính khoảnh khắc này tạo nên bước ngoặt cho eth merge.

**The Surge, The Verge, The Purge và The Splurge** – Các giai đoạn tiếp theo nhằm mục đích tăng cường hiệu quả và khả năng mở rộng của mạng.

### Thay đổi cơ chế đồng thuận: Từ khai thác sang staking

Việc chuyển từ Proof of Work sang Proof of Stake không chỉ là một sự thay đổi kỹ thuật, mà còn là một cuộc cách mạng trong cách tiếp cận đến bảo mật mạng.

Trong hệ thống **Proof of Work**, các thợ mỏ cạnh tranh để có quyền thêm khối tiếp theo bằng cách giải các câu đố toán học phức tạp. Quá trình này đòi hỏi một lượng lớn điện năng.

Sau khi cập nhật merge, mạng sẽ chuyển sang hệ thống **Proof of Stake**, trong đó:

- Các validator ( thay vì các thợ mỏ ) được chọn để tạo ra các khối mới
- Sự lựa chọn dựa trên số lượng ETH được đặt cọc và tính ngẫu nhiên
- Giải thưởng đến từ phí giao dịch, phần thưởng staking và một phần MEV (Maximal Extractable Value)
- Tiêu thụ năng lượng giảm hơn 99%

Mô hình này thân thiện với môi trường và tiết kiệm năng lượng hơn nhiều, điều này là một lập luận quan trọng đối với những người ủng hộ phát triển bền vững.

### Ảnh hưởng đến việc phát hành và cung cấp ETH

Lịch sử giao dịch sẽ được hợp nhất với chuỗi Beacon, nhưng đồng tiền ETH vẫn không thay đổi. Người dùng sở hữu token ETH không cần thực hiện bất kỳ hành động đặc biệt nào.

Sự thay đổi trong hệ thống phát hành là đáng kể:

- **Trước khi hợp nhất**: Mỗi ngày có khoảng 13 000 ETH ( trong đó một phần lớn đến từ phần thưởng khai thác )
- **Sau khi hợp nhất**: Lượng phát hành giảm xuống khoảng 1 600 ETH mỗi ngày ( chỉ từ phần thưởng staking)

Sự giảm khoảng 90% này có thể có những tác động đáng kể đến giá ETH, theo mô hình cung cầu cổ điển. Tuy nhiên, thị trường tiền điện tử rất biến động và phụ thuộc vào nhiều yếu tố, do đó các động thái giá trong tương lai rất khó dự đoán.

Giá hiện tại của ETH là **$3,000** ( tính đến ngày 2025-12-21), điều này là một điểm tham chiếu quan trọng cho các nhà đầu tư theo dõi sự thay đổi của các yếu tố cơ bản của mạng.

### Sharding – Bước tiếp theo trong khả năng mở rộng

Công việc phát triển tiếp theo của Ethereum được hướng dẫn bởi khái niệm sharding, sẽ được triển khai sau bản cập nhật merge.

Sharding là việc chia mạng thành nhiều chuỗi con (shards), trong đó mỗi chuỗi chỉ chứa một tập hợp con dữ liệu của toàn bộ mạng. Nhờ đó:

- Các nút có thể xác minh giao dịch hiệu quả hơn
- Độ băng thông của mạng tăng đáng kể
- Chi phí và thời gian giao dịch nên giảm

Quá trình sẽ diễn ra theo nhiều giai đoạn:
- **Phiên bản 1**: Các chuỗi phân mảnh cung cấp nhiều dữ liệu hơn cho mạng
- **Phiên bản 2**: Shards có thể lưu trữ và thực hiện mã

Giải pháp này sẽ là một trong những thành tựu lớn nhất của công nghệ blockchain về khả năng mở rộng.

### Các phương pháp đa dạng để giải quyết vấn đề mở rộng

Tại sao Ethereum lại tham gia vào nhiều giải pháp khác nhau cùng một lúc? Chiến lược dựa trên một số tiền đề:

- **Sự hấp thụ tăng trưởng**: Mỗi giải pháp chuẩn bị mạng cho các đợt áp dụng tiếp theo.
- **Độ dư thừa an ninh**: Nếu một phương pháp chứng tỏ không đủ, các phương pháp khác sẽ hỗ trợ nó.
- **Tránh điểm hỏng hóc**: Kiến trúc đa dạng làm giảm nguy cơ quá tải hoàn toàn

Cách tiếp cận này mang lại cho người dùng quyền truy cập vào nhiều kênh giao dịch, giúp tránh khỏi sự tăng vọt cực kỳ của phí.

### Token phái sinh và staking - Trường hợp BETH

Dành cho những người dùng quan tâm đến việc staking ETH, đã có các sản phẩm như BETH – phiên bản token hóa của ETH đã được staking. Sau khi hợp nhất, các validator nhận được:

- Phần thưởng cho việc staking
- Một phần phí giao dịch
- Tham gia vào MEV

Điều này có thể có nghĩa là sự tăng trưởng của tỷ lệ lãi suất hàng năm (APY) cho các validators so với khoảng thời gian trước đó.

### Chuẩn bị cho sự thay đổi

Đối với những người nắm giữ ETH thông thường, việc chuyển đổi merge diễn ra suôn sẻ - không cần thực hiện bất kỳ hành động đặc biệt nào. Quỹ trong ETH vẫn có sẵn, và token giữ nguyên giá trị và chức năng của nó.

Các dịch vụ cụ thể ( như khai thác, cho vay hay staking ) có thể đã bị gián đoạn tạm thời, nhưng đó chỉ là những giai đoạn điều chỉnh tạm thời.

### Triển vọng dài hạn

Cập nhật merge mới chỉ là bản nâng cấp thứ hai trong loạt những cải tiến sâu rộng cho hệ sinh thái Ethereum. Sau khi triển khai tất cả các cải tiến đã được lên kế hoạch, blockchain Ethereum sẽ đạt được:

- **Khả năng mở rộng cao hơn** – băng thông sẽ tăng lên nhờ sharding
- **An toàn hơn** – kiến trúc đa dạng sẽ bền bỉ hơn
- **Hiệu quả năng lượng** – việc chuyển sang PoS đã giảm đáng kể mức tiêu thụ năng lượng
- **Bảo vệ tính phi tập trung** – hệ thống vẫn mở cho các xác thực viên mới

Vitalik Buterin giải thích rằng các cải tiến sau đây (The Surge, The Verge, The Purge, The Splurge) không nên được coi là các giai đoạn cứng nhắc, mà là những hướng phát triển đồng thời, bổ sung cho nhau.

### Lưu ý cuối cùng

Sát nhập Ethereum đại diện cho một khoảnh khắc đột phá trong lịch sử blockchain. Việc chuyển đổi từ Proof of Work sang Proof of Stake là câu trả lời cho ba thách thức then chốt: khả năng mở rộng, an ninh và cân bằng năng lượng. Trong khi bản cập nhật sát nhập đã được triển khai, bài kiểm tra thực sự sẽ được kiểm tra trong các kết quả dài hạn – liệu sự kết hợp của sát nhập với các cải tiến dự kiến về sharding có thực sự giải quyết được vấn đề khả năng mở rộng của Ethereum.

**Tuyên bố về rủi ro**: Giá của các tài sản kỹ thuật số chịu sự biến động lớn và tính bất ổn thị trường. Giá trị của các khoản đầu tư của bạn có thể giảm hoặc tăng, và tổn thất có thể là hoàn toàn. Mỗi nhà đầu tư chịu hoàn toàn trách nhiệm về các quyết định của mình. Kết quả trong quá khứ không đảm bảo cho những thành công trong tương lai. Chỉ đầu tư vào các sản phẩm mà bạn hiểu và chỉ theo sự chấp nhận rủi ro của bạn. Trước mỗi khoản đầu tư, hãy tham khảo ý kiến của một cố vấn tài chính độc lập.