Lợi nhuận kinh tế (ROI): Chỉ số mà mọi nhà đầu tư đều phải thành thạo

Tại Sao Lợi Nhuận Kinh Tế Là Rất Quan Trọng Cho Quyết Định Đầu Tư Của Bạn?

Khi chúng ta cân nhắc đầu tư vào một công ty niêm yết, thường sẽ xem xét giá cổ phiếu, PER hoặc EPS. Nhưng có một chỉ số mà nhiều người bỏ qua: ROI hay lợi nhuận kinh tế. Chỉ số này giúp bạn hiểu chính xác công ty tạo ra bao nhiêu tiền so với tài sản mà nó sở hữu. Nói một cách đơn giản: đó là lợi nhuận bạn thu được khi đầu tư vốn vào một công ty nhất định so với các lựa chọn khác có sẵn.

Lợi nhuận kinh tế hoạt động như một chiếc la bàn cho các nhà đầu tư vào cổ phiếu. Nó cho thấy hiệu quả hoạt động của một công ty và do đó, chất lượng quản lý của nó. Mặc dù có vẻ đơn giản, nhưng chỉ số này chứa đựng một độ phức tạp thú vị mà chúng ta sẽ xem xét trong suốt bài phân tích này.

Ưu Điểm: Tại Sao Bạn Nên Xem Xét ROI Trong Phân Tích Của Mình

Trước khi đi sâu vào cách tính, hãy xem tại sao ROI lại quan trọng đến vậy:

• Đơn giản cực kỳ: Bạn không cần phải là nhà toán học để hiểu. Công thức rất trực tiếp mà ai cũng có thể hiểu.
• Áp dụng toàn cầu: Phù hợp cho cả nhà đầu tư cá nhân lẫn phân tích một công ty niêm yết. Nguyên tắc này áp dụng trong cả hai trường hợp.
• Thông tin dễ tiếp cận: Bạn có thể dễ dàng tìm thấy các dữ liệu này trong các cơ sở dữ liệu tài chính.
• So sánh được: Cho phép so sánh các tài sản có bản chất hoàn toàn khác nhau trong điều kiện bình đẳng.
• Có giá trị kép: Có ích cả trong danh mục cá nhân của bạn lẫn khi đánh giá các công ty để đầu tư chuyên nghiệp.

Những Hạn Chế Của ROI: Những Điều Bạn Cần Biết

Tuy nhiên, ROI không phải là phương thuốc chữa bách bệnh. Nó có những hạn chế quan trọng mà mọi nhà đầu tư cần xem xét:

• Thiên vị quá khứ: Được tính dựa trên dữ liệu quá khứ, điều này làm khó khăn trong việc dự báo chính xác cho tương lai. Quá khứ không phải lúc nào cũng dự đoán được tương lai.
• Cạm bẫy của các công ty tăng trưởng: Các công ty đầu tư mạnh vào R&D hoặc phát triển sẽ thể hiện ROI âm, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng là những khoản đầu tư xấu. Thực tế, có thể ngược lại.
• Chệch lệch do vốn đầu tư thấp: Các công ty đầu tư ít có thể dễ dàng thao túng kết quả ROI của mình mà không phản ánh đúng quản lý thực sự tốt.

Cách Tính Lợi Nhuận Kinh Tế: Công Thức

Cách tính rất đơn giản. Lợi nhuận kinh tế được tính bằng cách chia lợi nhuận ròng cho tổng tài sản, rồi nhân với 100 để ra phần trăm:

ROI (%) = (Lợi Nhuận Thu Được ÷ Vốn Đầu Tư Thực Hiện) × 100

Điều này cho phép bạn ngay lập tức thấy được bạn đã kiếm được hay mất bao nhiêu tiền so với số vốn đã bỏ ra. Kết quả sẽ cho biết quyết định của bạn có đúng đắn hay không.

Các Trường Hợp Thực Tế: Khi Lý Thuyết Biến Thành Tiền Thật

Ví dụ 1: Đầu Tư Cá Nhân Vào Hai Cổ Phiếu

Bạn có 10.000 € và quyết định phân bổ vào hai mã cổ phiếu: 5.000 € vào cổ phiếu A và 5.000 € vào cổ phiếu B.

Sau thời gian đầu tư:

• Cổ phiếu A: 5.000 € trở thành 5.960 €
• Cổ phiếu B: 5.000 € giảm xuống còn 4.876 €

Tính ROI của A: (960 ÷ 5.000) × 100 = 19,20%

Tính ROI của B: (-124 ÷ 5.000) × 100 = -2,48%

Kết luận rõ ràng: A vượt trội hơn B, mặc dù điều này có thể thay đổi trong tương lai.

Ví dụ 2: Dự Án Doanh Nghiệp

Một công ty đầu tư 60.000 € để cải tạo các địa điểm của mình. Sau khi hoàn thành, các địa điểm này được định giá lại là 120.000 €.

ROI của dự án: (60.000 ÷ 60.000) × 100 = 100%

Vốn đầu tư đã nhân đôi. Đó chính là hiệu quả mà chúng ta tìm kiếm ở các doanh nghiệp.

Amazon và Tesla: Bài Học Về Lợi Nhuận Kinh Tế Cực Cao

Sự Nghịch Lý của Amazon

Trong nhiều năm, Amazon thể hiện ROI âm. Các nhà đầu tư mất tiền trên giấy trong khi Bezos tái đầu tư toàn bộ vào mở rộng. Ai chỉ nhìn ROI sẽ bỏ chạy hoảng loạn. Tuy nhiên, những người giữ cổ phiếu của họ đã biến khoản “đầu tư xấu” ban đầu thành một trong những quyết định sáng suốt nhất cuộc đời.

Tesla: Từ -201% đến +15.316%

Trong khoảng thời gian từ tháng 12 năm 2010 đến tháng 12 năm 2013, Tesla thể hiện ROI là -201,37%. Tưởng tượng đi: mỗi euro đầu tư, bạn mất hơn 2 euro về lợi nhuận. Một nhà phân tích hợp lý sẽ loại bỏ công ty này như một thảm họa.

Nhưng những người giữ cổ phiếu từ đó đến nay đã thấy vốn của họ nhân lên hơn 15 lần. ROI lịch sử là thảm họa; kết quả thực tế là một khoản giàu có.

Lợi Nhuận Kinh Tế vs. Lợi Nhuận Tài Chính: Không Phải Là Một

Ở đây tồn tại một sai lầm phổ biến. Nhiều nhà đầu tư nhầm lẫn cả hai thuật ngữ:

• Lợi nhuận kinh tế: Tính lợi nhuận dựa trên tổng tài sản của công ty. Bao gồm cả vốn chủ sở hữu lẫn nợ.
• Lợi nhuận tài chính: Tập trung riêng vào vốn chủ sở hữu. Loại trừ thành phần nợ.

Tùy thuộc vào cấu trúc tài chính của công ty, chúng có thể cho ra kết quả hoàn toàn khác nhau. Chính vì vậy, không được phép nhầm lẫn chúng.

Chiến Lược Đầu Tư: Khi Nào Nên Dùng (y Khi Nào Nên Bỏ Qua) ROI

Đối Với Đầu Tư Giá Trị

Nếu chiến lược của bạn là đầu tư giá trị (mua cổ phiếu truyền thống), ROI là người bạn đồng hành. Những công ty này có lịch sử dài, kết quả dự đoán được và xu hướng có thể mở rộng. ROI giúp bạn xác định đâu là cổ phiếu “rẻ” thực sự là món hời.

Đối Với Đầu Tư Tăng Trưởng

Nếu bạn tìm kiếm các công ty tăng trưởng, ROI có thể gây nhầm lẫn. Các công ty đầu tư mạnh vào đổi mới sáng hôm nay để mong đợi lợi nhuận ngày mai. ROI thấp hoặc âm gần như chắc chắn xảy ra ở các công ty như công nghệ sinh học hoặc trí tuệ nhân tạo trong giai đoạn ban đầu.

Trường Hợp của Apple: ROI Xuất Sắc

Apple là ví dụ trái ngược với Amazon và Tesla. Công ty này duy trì ROI vượt quá 70%, biến nó thành một trong những công ty hiệu quả nhất trong việc sinh lợi từ các khoản đầu tư. Tại sao? Sức mạnh thương hiệu và lợi thế công nghệ của họ tạo ra biên lợi nhuận cực kỳ cao. Khi một doanh nghiệp có thể đầu tư vào nghiên cứu và phát triển rồi tung ra các sản phẩm bán với biên lợi nhuận cao, ROI sẽ tăng vọt.

Khác Biệt Cơ Bản: Lợi Nhuận Kinh Tế Trong Các Ngành Khác Nhau

ROI 10% có thể là xuất sắc trong một công ty phân phối thực phẩm, nhưng lại thất vọng trong một startup công nghệ. Chính vì vậy, ROI không bao giờ nên xem một cách cô lập:

• Ngành dịch vụ và hạ tầng: Mong đợi ROI vừa phải nhưng ổn định.
• Ngành đổi mới sáng tạo và công nghệ: ROI thấp ban đầu, sau đó tăng vọt nếu thành công.
• Ngành bất động sản và năng lượng: ROI ổn định, dự đoán được, ít có khả năng bất ngờ.

Kết Luận: Dùng ROI, Nhưng Không Chỉ Mỗi Mình

Lợi nhuận kinh tế là một chỉ số quan trọng, nhưng không nên là duy nhất trong phân tích cơ bản của bạn. ROI cao hấp dẫn, nhưng một công ty có ROI thấp có thể đang trên đà bứt phá tiềm năng. Tương tự, ROI dài hạn xuất sắc (như của Apple) phản ánh sự xuất sắc trong vận hành.

Điều khôn ngoan là kết hợp phân tích ROI với các tỷ số khác, hiểu rõ ngành mà công ty hoạt động và đặc biệt, phân biệt xem chúng ta đang xem xét cổ phiếu truyền thống hay là một khoản đầu tư theo xu hướng tăng trưởng. Sự kết hợp các tiêu chí này chính là điều giúp các nhà đầu tư thành công khác biệt với những người chỉ đọc một con số rồi quyết định.