## Tác động của Brexit đang định hình lại cấu trúc kinh tế Vương quốc Anh: Từ cuộc chơi chính trị đến thực tế thị trường

Anh đã bước sang năm thứ tư kể từ Brexit, cuộc vận động chính trị bắt đầu từ năm 2016 này nay đã chuyển từ đàm phán đối đầu sang thử thách thực tế của nền kinh tế. Khi giai đoạn chuyển tiếp kết thúc, các nhà đầu tư đang đối mặt với một câu hỏi then chốt: Chi phí dài hạn của Brexit và lợi ích kỳ vọng thực sự cân bằng như thế nào?

### Ba trụ cột của lợi ích Brexit: Khoảng cách giữa lý tưởng và thực tế

Những người ủng hộ Brexit ban đầu đã hứa hẹn ba lợi ích chính, những kỳ vọng này vẫn là tâm điểm thảo luận của thị trường cho đến nay.

Thứ nhất là lợi ích tài chính. Trước Brexit, Anh hàng ngày đóng góp trung bình 23 triệu bảng vào ngân sách EU, số tiền này về lý thuyết có thể chuyển sang đầu tư vào hạ tầng, y tế và giáo dục trong nước. Cam kết này từng là một trong những lý do chính để bỏ phiếu ủng hộ Brexit.

Thứ hai là kiểm soát di cư. Anh cuối cùng có thể tự lập chính sách di cư, không còn phải tuân thủ nghĩa vụ tiếp nhận người tị nạn của EU. Đối với các khu vực lâu nay bị ảnh hưởng bởi làn sóng người tị nạn, điều này có nghĩa là giảm cạnh tranh lao động và giảm áp lực lên tài nguyên công cộng.

Thứ ba là chủ quyền quản lý. Sau Brexit, Anh lấy lại quyền quyết định chính trị và kinh tế độc lập, có thể tự do đàm phán các hiệp định thương mại với các quốc gia trên thế giới, không còn bị ràng buộc bởi khung chính sách chung của EU.

### Thực tế thử thách viễn cảnh lợi ích Brexit

Tuy nhiên, sau bốn năm, dữ liệu cho thấy bức tranh phức tạp hơn nhiều. EU vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Anh (chiếm 46.9%), vượt xa Mỹ (11.9%) và Trung Quốc (5.1%). Về nhập khẩu, các nhà cung cấp từ EU cũng chiếm ưu thế tuyệt đối (52.3%), cấu trúc phụ thuộc này khiến Brexit trong ngắn hạn gây ra tác động không nhỏ đối với nền kinh tế Anh.

Chi phí thương mại tăng do kiểm tra biên giới, cổ phiếu các ngân hàng tài chính châu Âu, nhà sản xuất ô tô và hãng hàng không chịu áp lực, các doanh nghiệp logistics đối mặt với thách thức điều chỉnh quy tắc — tất cả đều là cái giá phải trả trước khi lợi ích Brexit thực sự phát huy.

### Bài toán chính trị trong quyết định Brexit

Việc hiểu tại sao Brexit mất tới bốn năm và trải qua ba thủ tướng mới hoàn tất cần phải nhìn lại nguồn gốc của nó. Các cuộc chơi chính trị liều lĩnh thời Cameron, bế tắc trong nghị viện giữa phe ủng hộ và phản đối Brexit, vấn đề biên giới Bắc Ireland kéo dài chưa có lời giải — tất cả các yếu tố này đan xen, khiến các cuộc đàm phán thỏa thuận gặp nhiều trắc trở.

Từ cuộc trưng cầu dân ý năm 2016 với tỷ lệ 51.9% ủng hộ nhỏ bé, đến việc kích hoạt Điều 50 năm 2017 để bắt đầu đếm ngược Brexit, rồi đến nhiều lần nghị viện bác bỏ các thỏa thuận (độ chênh lệch lớn nhất lên tới 432 phiếu so với 202 phiếu), xã hội Anh đã thiếu một sự đồng thuận vững chắc về hướng đi của Brexit.

### Những biến động và điều chỉnh của thị trường tài chính toàn cầu

Tác động rõ ràng nhất của Brexit đối với thị trường tài chính là biến động tỷ giá đồng bảng Anh. Vào đầu năm 2020, khi chính thức rời EU, đồng bảng đã có những dao động mạnh, lo ngại về triển vọng thương mại trong tương lai đã tạo áp lực lên tỷ giá.

Năm 2021, khi đạt được thỏa thuận thương mại, sự không chắc chắn phần nào giảm bớt, nhưng sau đó xung đột Nga-Ukraine leo thang và chu kỳ tăng lãi suất của các ngân hàng trung ương toàn cầu bắt đầu, đồng bảng/đô la Mỹ lại tiếp tục trải qua những biến động mới. Điều này phản ánh rằng Brexit đã trở thành một biến số trong bức tranh vĩ mô toàn cầu, chứ không còn là một sự kiện độc lập.

Về thị trường chứng khoán, các tổ chức tài chính châu Âu, ngành sản xuất ô tô và vận tải hàng không đã chịu áp lực định giá đáng kể trong giai đoạn chuyển tiếp. Các doanh nghiệp thương mại xuyên biên giới cần thích nghi với các quy định thuế quan và quản lý mới, những điều chỉnh mang tính cấu trúc này khó có thể đảo ngược trong ngắn hạn.

### Khi nào lợi ích Brexit thực sự thể hiện?

Anh và các quốc gia toàn cầu lần lượt ký kết các hiệp định thương mại mới, mở ra không gian cho tăng trưởng kinh tế dài hạn. Tuy nhiên, điều then chốt là các hiệp định này có thể bù đắp được phần giảm sút trong thương mại với EU hay không — hiện tại, các dấu hiệu cho thấy điều này còn khó thực hiện trong ngắn hạn.

Chu kỳ thực hiện lợi ích Brexit đang được đánh giá lại. Những lợi ích tài chính ban đầu được ca ngợi phải bỏ ra chi phí đàm phán thương mại đắt đỏ; quyền tự chủ về chính sách di cư dù đã có, nhưng đối mặt với thực trạng thiếu hụt lao động; sau khi tăng cường tự do quản lý, vị thế trung tâm tài chính của Anh so với châu Âu cũng đang bị thử thách.

### Góc nhìn của nhà đầu tư về lộ trình Brexit

Đối với các nhà đầu tư vốn, Brexit đã chuyển từ vấn đề chính trị sang yếu tố cấu trúc dài hạn. Các nhà giao dịch đồng bảng cần theo dõi các diễn biến mới nhất trong quan hệ thương mại Anh-EU, các rủi ro địa chính trị và sự phối hợp chính sách của các ngân hàng trung ương toàn cầu; nhà đầu tư cổ phiếu nên chú ý đến cấu trúc chi phí và cạnh tranh của các ngành xuất khẩu.

Việc cân bằng lại lợi ích và chi phí của Brexit sẽ dần rõ nét trong vòng ba đến năm năm tới, cơ chế định giá thị trường đang tiêu hóa quá trình điều chỉnh dài hạn phức tạp này.