Hướng dẫn nhanh về Chỉ số USD (USDX): Nắm bắt xu hướng dòng vốn toàn cầu

Tại sao cần chú ý đến Chỉ số USD?

Nếu bạn có kinh nghiệm đầu tư ngoại hối, chứng khoán Mỹ hoặc vàng, chắc chắn đã nghe qua các câu như “Chỉ số USD tăng mạnh”. Nhưng thực tế, Chỉ số USD đo lường điều gì? Tại sao thị trường tài chính lại coi trọng nó như vậy? Nói đơn giản, Chỉ số USD là thước đo tâm lý toàn cầu về tài chính—nó theo dõi sức mạnh của đồng USD so với các đồng tiền chính khác, và sự lên xuống của USD trực tiếp quyết định dòng chảy vốn toàn cầu.

Cấu thành của Chỉ số USD: So sánh sức mạnh của sáu đồng tiền lớn

Chỉ số USD (USDX hoặc DXY) không phải là tỷ giá hối đoái đơn thuần, mà là một tổ hợp có trọng số của đồng USD so với sáu đồng tiền quốc tế. Sáu đồng tiền này và tỷ lệ phần trăm của chúng là:

Euro chiếm ưu thế tuyệt đối vì khu vực Euro gồm 19 quốc gia, có quy mô kinh tế lớn. Điều này cũng có nghĩa là xu hướng kinh tế châu Âu ảnh hưởng lớn nhất đến Chỉ số USD—theo dõi biến động của Euro để dự đoán hướng đi của USD trước.

Logic tính toán của Chỉ số USD

Chỉ số USD sử dụng phương pháp “trung bình trọng số hình học”, nguyên lý cốt lõi là: tổ hợp tỷ giá USD so với các đồng tiền khác, nhân với hệ số quy đổi gốc.

Điều quan trọng là hiểu ý nghĩa của con số này:

• 100 = mức chuẩn gốc, không tăng không giảm
• 120 = tăng 20% so với gốc, USD tăng giá 20%
• 80 = giảm 20% so với gốc, USD mất giá 20%

Vì vậy, Chỉ số USD càng cao, đồng USD càng mạnh trên thị trường quốc tế; càng thấp, đồng USD càng yếu đi.

Ảnh hưởng thực tế của biến động Chỉ số USD

Khi Chỉ số USD tăng

USD tăng giá đồng nghĩa với ba thay đổi sau:

1. Thay đổi giá hàng hóa — Dầu thô, vàng, nông sản tính bằng USD sẽ rẻ hơn (vì USD mạnh hơn)

2. Dòng vốn chuyển hướng — Tài sản Mỹ (trái phiếu, chứng khoán Mỹ) hấp dẫn hơn, dòng tiền toàn cầu chảy về Mỹ, các thị trường mới nổi đối mặt áp lực rút vốn

3. Giảm sức cạnh tranh xuất khẩu — Các nền kinh tế xuất khẩu như Đài Loan, Việt Nam, Hàn Quốc sẽ gặp khó khăn vì hàng hóa tính bằng USD đắt hơn, doanh nghiệp chịu áp lực lợi nhuận

Khi Chỉ số USD giảm

USD mất giá sẽ gây ra các phản ứng ngược lại:

1. Thị trường mới nổi hấp dẫn hơn — Nhà đầu tư rút vốn khỏi USD, chuyển sang cổ phiếu, trái phiếu châu Á để tìm cơ hội

2. Tiền tệ nội địa tăng giá — Như đồng Tệ, Won, Nhân dân tệ có thể cùng tăng, hàng nhập khẩu rẻ hơn nhưng xuất khẩu cạnh tranh hơn

3. Tài sản USD bị giảm giá trị — Bạn nắm cổ phiếu Mỹ, tiền gửi USD sẽ bị mất giá theo tỷ giá, gọi là “lỗ tỷ giá”

Mối quan hệ giữa Chỉ số USD và các tài sản chính

Chỉ số USD vs Vàng

Đây là mối quan hệ “cần câu” điển hình:

• USD tăng → Chi phí mua vàng bằng USD cao hơn → Nhu cầu vàng giảm → Giá vàng đi xuống
• USD giảm → Sức mua của USD giảm → Nhà đầu tư chuyển sang vàng trú ẩn → Giá vàng tăng

Nhưng cần nhớ: Vàng còn bị ảnh hưởng bởi lạm phát, rủi ro địa chính trị, chính sách của ngân hàng trung ương, không thể chỉ nhìn vào USD mà bỏ qua các yếu tố khác.

Chỉ số USD vs Chứng khoán Mỹ

Quan hệ này không tuyến tính, phụ thuộc vào bối cảnh thị trường:

• Tương quan tích cực — USD tăng mạnh thể hiện nền kinh tế Mỹ khỏe, dòng tiền chảy vào chứng khoán Mỹ, chứng khoán tăng
• Tương quan tiêu cực — USD quá mạnh sẽ làm giảm sức cạnh tranh xuất khẩu của doanh nghiệp Mỹ, kéo theo giảm điểm chứng khoán

Ví dụ năm 2020: Tháng 3, thị trường chứng khoán toàn cầu sụp đổ, USD chỉ số lên tới 103 (do dòng tiền trú ẩn); nhưng dịch bệnh và chính sách kích thích của Fed khiến USD nhanh chóng giảm xuống còn 93.78. Điều này cho thấy cần phân tích tổng thể các yếu tố kinh tế, chính sách, lợi nhuận doanh nghiệp chứ không thể dựa vào một chỉ số duy nhất.

Chỉ số USD vs Chỉ số tỷ giá thương mại của Mỹ (Trade-Weighted Index)

Về cơ bản:

• Chỉ số USD do ICE (Sở Giao dịch liên lục địa) xây dựng, gồm 6 đồng tiền chính
• Chỉ số tỷ giá thương mại của Mỹ do Fed xây dựng, gồm hơn 20 đồng tiền, trong đó có Nhân dân tệ, Won, Tệ, Baht, v.v.

Điểm khác biệt chính là:

• Chỉ số USD (DXY) thiên về góc nhìn châu Âu, tỷ trọng Euro cao (57.6%), phù hợp theo dõi nhanh, phản ánh tâm lý chung
• Chỉ số tỷ giá thương mại phản ánh thực tế thương mại của Mỹ, trọng số các đồng tiền dựa trên các đối tác thương mại chính, phù hợp phân tích sâu hơn về chính sách và kinh tế toàn cầu

Thông thường nhà đầu tư bình thường chỉ cần theo dõi DXY; còn nếu làm về ngoại hối hoặc phân tích chính sách Fed, nên xem thêm chỉ số tỷ giá thương mại.

Phương pháp nhanh để đánh giá tác động của Chỉ số USD đến đầu tư của bạn

Nhớ bảng sau để hiểu rõ ý nghĩa của biến động:

Khi Chỉ số USD tăng:

• ✓ Nhà đầu tư chứng khoán Mỹ / trái phiếu: tài sản tính bằng đồng nội tệ tăng giá (lợi nhuận tỷ giá)
• ✗ Doanh nghiệp xuất khẩu: hàng hóa đắt hơn, cạnh tranh giảm
• ✗ Nhà đầu tư chứng khoán Việt: dòng vốn có thể rút ra, thị trường chịu áp lực
• ✓ Vàng: giá giảm

Khi Chỉ số USD giảm:

• ✗ Nhà đầu tư chứng khoán Mỹ / trái phiếu: tài sản giảm giá trị tính theo đồng nội tệ (lỗ tỷ giá)
• ✓ Doanh nghiệp xuất khẩu: hàng hóa rẻ hơn, cạnh tranh tốt hơn
• ✓ Nhà đầu tư Việt: dòng vốn có thể chảy vào, thị trường khả quan
• ✓ Vàng: giá tăng

Kết luận

Chỉ số USD như một nhiệt kế dòng chảy vốn toàn cầu—khi tăng, dòng tiền đổ về Mỹ; khi giảm, dòng tiền tìm kiếm cơ hội mới. Dù bạn đầu tư chứng khoán Mỹ, vàng, chứng khoán Việt hay ngoại hối, xu hướng của USD đều ảnh hưởng sâu sắc đến danh mục của bạn.

Việc hiểu rõ Chỉ số USD không chỉ là biết con số, mà còn phải nắm bắt logic đằng sau: Liệu chính sách của Fed có đang thúc đẩy? Rủi ro địa chính trị có đang tạo ra tâm lý hoảng loạn? Nền kinh tế Mỹ thực sự đang mạnh lên hay chỉ là cảm xúc thị trường? Hiểu rõ các nguyên nhân và hậu quả này sẽ giúp bạn tự tin hơn trong các quyết định đầu tư trên thị trường toàn cầu.