Cầu và cung: Sự khác biệt và ứng dụng trong thị trường tài chính

Khi nói đến chuyển động của giá trong thị trường tài chính, chúng ta thường nghe thấy các thuật ngữ “cầu” và “cung”, đây là các khái niệm cơ bản thúc đẩy giá của tất cả các tài sản. Nhưng cầu và cung khác nhau như thế nào và các nhà đầu tư có thể tận dụng chúng ra sao? Hãy cùng hiểu rõ về điều này để đưa ra quyết định đầu tư tốt hơn.

Cầu và cung: ý nghĩa cơ bản

Cầu (Demand) là nhu cầu mua hàng hóa hoặc dịch vụ ở các mức giá khác nhau. Khi vẽ đồ thị thể hiện mối quan hệ giữa giá và khối lượng, ta sẽ có đường cầu thể hiện rằng ở mỗi mức giá, người mua sẽ muốn mua bao nhiêu hàng hóa.

Cung (Supply) trong thời điểm đó, là nhu cầu bán hàng hóa hoặc dịch vụ ở các mức giá khác nhau. Đường cung thể hiện số lượng hàng hóa mà người bán sẵn lòng cung cấp ở từng mức giá.

Sự khác biệt cơ bản là: cầu là lực đẩy từ phía người mua, trong khi cung là lực đẩy từ phía người bán.

Quy luật cầu và cung: mối quan hệ nghịch chiều

Quy luật cầu chỉ ra rằng khi giá tăng, nhu cầu mua sẽ giảm (nghịch chiều), và khi giá giảm, nhu cầu mua sẽ tăng lên. Ví dụ, khi giá hàng hóa cao hơn, người mua sẽ do dự và mua ít hơn.

Nguyên nhân của điều này gồm hai tác động:

• Hiệu ứng thu nhập (Income Effect): khi giá hàng giảm, khả năng mua của người tiêu dùng tăng lên.
• Hiệu ứng thay thế (Substitution Effect): khi giá giảm, hàng hóa này trở nên hấp dẫn hơn so với các hàng hóa khác có đặc tính tương tự.

Quy luật cung là mối quan hệ cùng chiều giữa nhu cầu bán và giá: Giá cao hơn → người bán sẵn lòng bán nhiều hơn, Giá thấp hơn → người bán giảm lượng cung cấp.

Các yếu tố ảnh hưởng đến cầu và cung

Các yếu tố cầu:

• Thu nhập của người tiêu dùng
• Sở thích và lựa chọn
• Giá của hàng hóa thay thế
• Số lượng người tiêu dùng
• Dự đoán về giá trong tương lai
• Mùa vụ và các sự kiện đặc biệt

Các yếu tố cung:

• Chi phí sản xuất
• Công nghệ
• Số lượng nhà sản xuất
• Giá các hàng hóa khác mà nhà sản xuất có thể sản xuất
• Điều kiện khí hậu và thiên tai
• Chính sách thuế và kiểm soát giá
• Dự đoán về giá trong tương lai

Điểm cân bằng: nơi giao dịch quyết định

Cân bằng (Equilibrium) là điểm giao nhau của đường cầu và đường cung. Tại điểm này, lượng hàng người mua muốn mua bằng với lượng hàng người bán muốn bán. Giá tại điểm này gọi là giá cân bằng.

Nếu giá điều chỉnh cao hơn mức cân bằng: cung vượt cầu → tồn kho hàng hóa → người bán buộc phải giảm giá.

Nếu giá điều chỉnh thấp hơn mức cân bằng: cầu vượt cung → thiếu hàng → người mua sẵn lòng trả giá cao hơn.

Cơ chế này khiến giá thường tự điều chỉnh trở về mức cân bằng.

Các yếu tố quyết định cầu và cung trong thị trường tài chính

Trong thị trường cổ phiếu và tài sản tài chính, cầu và cung phụ thuộc vào các yếu tố phức tạp hơn:

Yếu tố cầu:

• Lãi suất: lãi suất thấp = nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận từ cổ phiếu nhiều hơn
• Thanh khoản hệ thống: nhiều tiền trong hệ thống = cầu cổ phiếu tăng
• Niềm tin thị trường: triển vọng kinh tế tốt và kết quả kinh doanh tích cực = cầu mua tăng

Yếu tố cung:

• Chính sách công ty: phát hành thêm cổ phiếu hoặc mua lại cổ phiếu ảnh hưởng đến lượng cung
• IPO mới: các công ty niêm yết mới làm tăng cung
• Quy định pháp luật: hạn chế bán cổ phiếu phần lớn ảnh hưởng đến cung

Ứng dụng cầu và cung trong phân tích giá cổ phiếu

Phân tích cơ bản

Giá cổ phiếu phản ánh sự biến động của cầu cung. Khi có tin tốt, nhà đầu tư muốn mua nhiều hơn (cầu tăng) → giá tăng; và khi có tin xấu, nhà đầu tư bán tháo (cung tăng) → giá giảm.

Phân tích kỹ thuật

Nhà phân tích kỹ thuật sử dụng các công cụ để đọc lực mua bán:

1) Price Action (Hành động giá)

• Nến xanh = lực mua thắng = cầu mạnh
• Nến đỏ = lực bán thắng = cung mạnh
• Doji = hai bên cân bằng = chưa rõ xu hướng

2) Xu hướng (Trend)

• Giá tạo đỉnh mới liên tục = cầu còn mạnh = xu hướng tăng tiếp
• Giá tạo đáy mới liên tục = cung còn mạnh = xu hướng giảm tiếp

3) Hỗ trợ & Kháng cự (Support & Resistance)

• Hỗ trợ = điểm cầu chờ mua
• Kháng cự = điểm cung chờ bán

Chiến lược giao dịch Demand Supply Zone

1. Demand Zone Drop Base Rally (DBR) - Xu hướng giảm rồi bật lên

Xảy ra khi có lực bán mạnh, giá giảm mạnh (Drop), sau đó lực bán yếu đi, tạo đáy (Base), rồi lực mua vào mạnh mẽ đẩy giá bật lên (Rally). Nhà giao dịch có thể mua tại điểm phá vỡ.

2. Supply Zone Rally Base Drop (RBD) - Xu hướng tăng rồi đảo chiều giảm

Xảy ra khi cầu mạnh đẩy giá lên (Rally), sau đó lực mua yếu đi, tạo đáy (Base), rồi lực bán mạnh hơn đẩy giá xuống (Drop). Nhà giao dịch có thể bán tại điểm phá vỡ.

3. Rally Base Rally (RBR) - Xu hướng tăng tiếp tục

Giai đoạn điều chỉnh tạm thời trong xu hướng tăng: giá tạo đáy mới, rồi tiếp tục tăng, thể hiện cầu vẫn còn mạnh.

4. Drop Base Drop (DBD) - Xu hướng giảm tiếp tục

Giai đoạn điều chỉnh trong xu hướng giảm: giá tạo đáy mới rồi tiếp tục giảm, thể hiện cung vẫn còn mạnh.

Tóm lại

Cầu và cung không chỉ là khái niệm trong kinh tế học mà còn là công cụ thực tế để các nhà đầu tư phân tích giá cổ phiếu và tài sản. Hiểu rõ sự khác biệt giữa cầu và cung, cùng các yếu tố ảnh hưởng sẽ giúp quyết định đầu tư chính xác hơn.

Tuy nhiên, việc nghiên cứu lý thuyết cần đi đôi với áp dụng thực tế trong phân tích thị trường để có cái nhìn rõ ràng và vận dụng hiệu quả trong giao dịch thực tế.