Gizli borç verme, Merkezi Olmayan Finans pazarına trilyonlarca dolar potansiyel açacaktır.

Yazar: Jason Delabays Kaynak: cointelegraph Çeviri: Shan Opa, Altın Finans

Tam Homomorfik Şifreleme (FHE) teknolojisi, gizli borç verme, şifreli kredi puanlaması ve gizli işlemler aracılığıyla DeFi'nin geleneksel finans alanında trilyonlarca dolarlık sermayeyi serbest bırakmasını sağlayabilir.

Son zamanlarda merkeziyetsiz finans (DeFi) bir canlanma gösterse de, geleneksel finansal sistemdeki çoğu fonun bu alana girmesi hâlâ zor. Çoğu kişi bunun nedenini "ölçeklenebilirlik eksikliği", "regülasyon kısıtlamaları" veya "kullanıcı deneyiminin yetersizliği" olarak gösteriyor, ancak gerçek temel engel çok daha derin - gizlilik eksikliği. Bu sorun çözüldüğü anda, trilyonlarca dolar değerinde sermaye harekete geçecektir.

2021 yılının Aralık ayında DeFi'nin toplam kilitli değeri zirveye ulaştığında 260 milyar dolarlık şaşırtıcı bir seviyeye ulaştı. Ancak perspektifi genişlettiğimizde, bu sayının aslında önemsiz olduğunu göreceğiz - çünkü küresel finansal sistemde günlük para akışının ölçeği “trilyonlarca dolar” ile ifade ediliyor: yalnızca döviz piyasasının günlük işlem hacmi 7.5 trilyon doları aşıyor, küresel tahvil piyasasının toplam büyüklüğü ise 130 trilyon doları geçiyor.

2022-2023 yılları arasındaki sektör çöküşünden sonra, DeFi yavaş yavaş yeniden canlanıyor: ödünç verme protokolleri güçlü bir sürdürülebilirlik sergiliyor ve toplam kilitli değer tekrar yükseliyor. Buna rağmen, DeFi'nin küresel sermaye üzerindeki etkisi hâlâ "buzdağının görünmeyen kısmı" - bunun nedeni ise "ölçeklenebilirlik eksikliği" değil, geleneksel finansın var olmasını sağlayan temel unsurların eksikliğidir.

Kriptografi, en yüksek engelleri kaldırıyor

Çoğu finans kurumu ve yüksek net değerli yatırımcı için "gizlilik" taviz verilemez bir sınırdır. Ancak, kamu blok zincirinde her bir mevduat, kredi ve çekim kaydı tamamen açık ve şeffaftır. Bu şeffaflık belki kripto safçılarının heyecanlanmasına neden olabilir, ancak çoğu "ağır sermaye" için kabul edilemez bir ölümcül kusurdur.

Bu, birçok insan için DeFi'nin vaat ettiği "sorunsuz, açık, kurumsal düzeyde finansal hizmetler"in hâlâ ulaşılmaz görünmesinin nedenidir. Ancak son teknolojik atılımlar - özellikle tamamen homomorfik şifreleme (FHE) alanındaki ilerlemeler - bu vizyonun gerçekleştirilmesinin göründüğünden daha yakın olabileceğini göstermektedir.

Artık tam homomorfik şifrelemenin daha fazla ana akım ilgi gördüğü ve sadece akademik bir teori olmadığı kabul ediliyor.

Bu tür "gizlilik koruma teknolojileri", verileri şifrelemeden işleyebilir: Hassas bilgiler kullanım sırasında bile her zaman şifreli bir durumda kalır. Bu, finansal kuruluşların DeFi ekosistemine girmesine olanak tanırken, kendi işlem ve pozisyon bilgilerinin ifşa edilmemesini sağlar.

Teminatsız Kredi ve Daha Fazla Olasılık

"Teminatsız kredi verme" örneği ile - bu, şüphesiz FHE'nin DeFi alanındaki en net uygulama senaryolarından biridir ve geleneksel finansal kredilendirme işleyiş modeliyle de büyük ölçüde uyumludur. Geleneksel finans çok az "aşırı teminat" mekanizmasına dayanırken, DeFi bunu risk yönetiminin temel aracı olarak kullanmakta ve büyük miktarda varlık kilitlenmekte, bu da kendi kapsama alanını büyük ölçüde sınırlamaktadır.

Tam homomorfik şifreleme teknolojisi durumu köklü bir şekilde değiştirmiştir, işleyiş mantığı aşağıdaki gibi özetlenebilir:

1. Kullanıcı, protokole şifrelenmiş kredi verilerini veya KYC (Müşteri Tanımlama) bilgilerini sunar;
2. Akıllı sözleşmeler, bu verileri FHE teknolojisi aracılığıyla doğrular (örneğin, "kullanıcı kredi puanının 700'den yüksek olup olmadığını kontrol etme"), bu süreçte verilerin şifresi çözülmeden.
3. Eğer doğrulama başarılı olursa, kullanıcı teminat sağlamadan kredi alabilir ve tüm bilgiler gizli kalır;
4. Kullanıcı bir ihlal gerçekleşirse, alacaklı belirli verileri çözme yetkisi alabilir ve böylece zincir dışı hukuki yollarla talep edebilir.

Sonuç ne olursa olsun, risk değerlendirmesi ve kredi verme ile sorumlu finansal kuruluşlar, pozisyonları ifşa etmeden ve müşteri verilerini sızdırmadan, nihayetinde zincir üzerindeki finansal dünyaya girebilecek.

Bu "gizlilik koruma odaklı borç verme" DeFi'yi daha esnek ve kapsayıcı hale getiriyor, ayrıca geleneksel finansın işleyiş mantığına daha yakınlaştırıyor. Teminatsız borç verme sadece bir başlangıçtır - FHE teknolojisi sayesinde, DeFi borç verme altyapısını yeniden yapılandırabiliriz.

Düşünün ki, "gizli ERC-20 token" etrafında mevcut ana akım kredi protokollerini yeniden yapılandırıyorsunuz; ardından, kripto kredi puanı, gizli kredi miktarı ve MEV koruması gibi işlevleri ekliyorsunuz - bu, basit bir işlev yükseltmesinden çok daha fazlası; bu, kredi alanında tamamen yeni bir teknik terim oluşturmak.

Kurumsallar için bu, "gizli teminat havuzları" kurma imkanı anlamına geliyor; bu sayede pozisyonların gizliliğini korurken, kredi temelli borç verme faaliyetleri yürütmek mümkün oluyor. Perakende kullanıcılar için ise teminat göstermeden kredi alabilme olanağı sunulmakta ve "öncelikli ticaret" ve MEV robotlarının müdahalesinden kaçınılmakta. Borç verme protokolleri için bu, "gizlilik odaklı" bir evrim yolu sunarak, nihayetinde "trilyonluk ölçek" aşımını sağlarken, aynı zamanda "güven gerektirmeyen" temel özelliği feda etmemeyi hedefliyor.

Açıklık ve birlikte çalışabilirlik açısından, kamu blok zincirleri her zaman özel blok zincirlerinden daha üstündür; ancak geleneksel olarak, özel blok zincirleri gizlilik konusunda daha avantajlıdır, bu nedenle veri gizliliğini korumaya ihtiyaç duyan kuruluşlar için daha çekicidir. FHE teknolojisi sayesinde, kamu blok zincirleri gizlilik açısından özel blok zincirleriyle rekabet edebilirken, kendi temel avantajlarını da koruyabilir.

Çözülecek zorluklar var, ama pes etmeye gerek yok

Yukarıdaki vizyon güzel olsa da, DeFi'nin gerçekten ölçeklenebilir bir gelişim sağlaması ve geleneksel finans içinde bekleyen on binlerce milyar dolarlık sermayeyi harekete geçirmesi için yalnızca "özel kredi puanlaması" ve "gizli borç havuzları" ile bu işin altından kalkmak yeterli değil - tamamen yeni bir alt yapı sistemi inşa etmemiz gerekiyor ve bunun öncesinde tasarım aşamasında birkaç zorluğu aşmamız şart; örneğin, "tasfiye mekanizması": şifrelenmiş değerler, tasfiye tetikleme koşullarını karmaşık hale getirir. FHE değer karşılaştırmasını desteklese de, tasfiye edenleri gizlice bilgilendirmek için şifreli olaylar veya off-chain ara mekanizmalar kullanmamız gerekebilir.

Kredi sistemi başka bir karmaşık alan: Kripto KYC ve temerrüt geri alma mekanizmasını kurmak, hukuk ve teknolojinin iş birliğini sağlamayı gerektiriyor - temel zorluk gizlilik ve hesap verebilirlik arasında denge kurmaktır.

MEV korumasasının daha da geliştirilmesi gerekiyor: işlem miktarını gizlemek sadece ilk adım, tam koruma sağlamak için "kripto miktarını" "toplu işlemler" veya "zaman kilidi" ile birleştirmek, işlem modelini daha da gizlemek gerekebilir.

Likidite de etkilenecek: örneğin cWETH ile WETH arasında bir ayrım oluşacak, ancak getiri teşvikleri veya sorunsuz paketleme araçları ile bu farkın kapanması bekleniyor. Kullanıcı deneyimi açısından, şifre çözme araçlarının cüzdan düzeyinde basit olması ve kullanım engelini azaltması gerekiyor.

Son olarak, oracle'lar benzersiz bir sorun ortaya koyuyor: kamuya açık fiyatlar, kripto varlıkların gerçek değerini ima edebilir, ancak gelecekte FHE teknolojisi ile uyumlu oracle'lar bu sorunu çözebilir.

Bu zorluklar "ölümcül engeller" değil, yalnızca aşılması gereken sorunlardır. Bu sorunlar aşıldığında, DeFi tüm potansiyelini açığa çıkaracaktır. Eğer her işlem tamamen şeffaf olursa, kurumsal yatırımcılar asla piyasaya girmeyecek; perakende kullanıcılar da kredi almak için gizliliklerinden vazgeçmek veya aşırı teminat kabul etmek zorunda kalmamalıdır. FHE teknolojisinin hızlı gelişimiyle, belki de yakın bir gelecekte, "blok zincirinde DeFi verimliliği, İsviçre bankası seviyesinde gizlilik ve gerçek dünya kredi hizmetleri"nin bir arada sağlanmasını gerçekleştirebiliriz.