Khi các triệu phú mã hóa Trung Quốc bắt đầu mua vàng

Cách sân bay Changi Singapore mười hai phút lái xe về phía bắc, một ngân khố với mức độ an toàn cao nhất thế giới, đứng vững ở cuối đường băng - Le Freeport tự do.

Tòa nhà trị giá khoảng 100 triệu đô la Singapore này được gọi là “Pháo đài Knox của châu Á”. Không có một cửa sổ nào, nhưng nhiệt độ luôn giữ ở 21℃ quanh năm, độ ẩm duy trì ở mức 55%, hoàn hảo cho môi trường lưu trữ tác phẩm nghệ thuật.

Sau cánh cửa sắt được bảo vệ nghiêm ngặt, nằm giá trị hàng trăm triệu đô la vàng bạc và các tác phẩm nghệ thuật hiếm có: không cần khai báo hải quan để nhập cảnh, cũng không phải trả một đồng thuế nào.

Ba năm trước, một trong những tỷ phú trẻ nhất châu Á và là người sáng lập Bitdeer, Ngô Kỳ Hàn, đã mua lại kho vàng bị đồn có giá lên tới 100 triệu đô la Singapore với giá 40 triệu đô la Singapore (khoảng 210 triệu nhân dân tệ).

Giao dịch này đã được Bloomberg xác thực vào năm đó, người mua đứng sau là Bit Deer do Wu Jihan điều hành. Lúc đó, ít người chế nhạo rằng đây là một “sự nghiệp không chính đáng” của một ông lớn trong giới tiền mã hóa, tại sao không khai thác Bitcoin trên chuỗi mà lại đi mua một kho vàng ngoài chuỗi?

Nhưng khi vàng tăng vọt vượt qua 4000 USD/ounce vào năm 2025, nếu nhìn lại thương vụ này, không nên nói đây là một hành động lạc đề, mà đúng hơn là một nước cờ đi trước thời điểm.

Tuy nhiên, Wu Jihan không chỉ mua bê tông và cửa thép khi chiếm giữ Le Freeport. Pháo đài này từ đầu đã được thiết kế riêng cho các siêu giàu và các tổ chức: an ninh cấp cao, không gian trưng bày bí mật, đồng thời có thể tinh tế vượt qua nhiều rào cản thuế quan.

Nó đã phơi bày một sự thật rằng những triệu phú Trung Quốc đã làm giàu nhanh chóng nhờ Bitcoin, đã sớm hướng ánh nhìn về tài sản trú ẩn lâu đời nhất trong lịch sử loài người: vàng.

Nhà dưỡng lão vàng

Vào tháng 5 năm 2010, Le Freeport chính thức được đưa vào sử dụng tại Singapore. Tòa nhà này được thiết kế ngay từ đầu như một cơ sở hạ tầng, nằm ngay cạnh sân bay, các lối đi bên trong gần như có thể dẫn thẳng đến đường băng, và các vật phẩm quý giá được vận chuyển từ khoang máy bay vào kho chỉ mất vài phút.

Thái độ ủng hộ của chính phủ Singapore được ghi trong cơ cấu sở hữu. Cục Di sản Quốc gia Singapore, Hội đồng Nghệ thuật Quốc gia đều là những cổ đông ban đầu của Le Freeport.

Khi đó, Singapore đang nâng cấp từ “cảng thương mại” lên “cảng tài sản”, Le Freeport được đưa vào kế hoạch trung tâm nghệ thuật và quản lý tài sản toàn cầu, tận dụng chương trình kho hàng không thuế (Zero GST Warehouse Scheme), trở thành một trong số ít kho bạc trên thế giới có chức năng miễn thuế, bảo thuế và thanh toán xuyên biên giới.

Dưới sự sắp xếp hệ thống như vậy, Le Freeport nhanh chóng lọt vào tầm nhìn của những người giàu có và các tổ chức toàn cầu. Tại đây không chỉ có thể lưu trữ tài sản vật chất lớn; mà còn mở cửa cho những người không có quốc tịch Singapore, không cần làm thủ tục nhập cảnh và cũng không cần nộp thuế.

Nếu một tác phẩm nổi tiếng của Picasso có giá trị 50 triệu, thì việc đưa vào Le Freeport với mức thuế từ 10% đến 30% có nghĩa là có thể tiết kiệm được hàng triệu thuế.

Do vì Le Freeport không công khai hình ảnh bên trong kho lưu trữ, chúng tôi chỉ có thể nhìn qua hình ảnh được công khai từ kho mới thành lập bên cạnh là The Reserve để có cái nhìn về bên trong.

Tại đây đã từng tập trung một nhóm các tổ chức thuê bậc cao nhất, trong đó có một trong những nhà giao dịch vàng lớn nhất thế giới là JPMorgan, công ty con CFASS thuộc Christie's, cũng như các tổ chức tài chính quốc tế như UBS và Deutsche Bank, số lượng lớn vàng thỏi đã được chuyển giao và lưu trữ qua đây.

Nhưng một số quốc gia đã tăng cường quản lý đối với hàng xa xỉ và tài sản offshore, các tổ chức này bắt đầu lần lượt chấm dứt hợp đồng thuê, Le Freeport cũng rơi vào tình trạng thua lỗ kéo dài.

Bắt đầu từ năm 2017, Le Freeport được phân loại là “tài sản có vấn đề” trên thị trường, chủ sở hữu bắt đầu cố gắng bán, cho đến năm năm sau, cuối cùng mới xuất hiện người mua - Ngô Kỳ Hàn.

Lúc đó, thị trường tiền điện tử đang trải qua một đợt đông lạnh thực sự. Sự sụp đổ của đồng ổn định thuật toán LUNA đã gây ra sự nghi ngờ về hệ thống tín dụng trên toàn chuỗi; Three Arrows Capital phá sản, Celsius và BlockFi lần lượt vỡ nợ, chuỗi giảm đòn bẩy lan tỏa từng lớp, cuối cùng kết thúc bằng sự sụp đổ của đế chế FTX, rủi ro đối tác giao dịch hoàn toàn bị phơi bày.

Trong khoảng thời gian này, doanh nhân tiền điện tử Trung Quốc Wu Jihan, thông qua Bitdeer, đã mua lại kho tài sản này với giá khoảng 40 triệu đô la Singapore (khoảng 210 triệu nhân dân tệ), trước đây được coi là “kho báu nóng”.

Ngô Kỷ Hàn từng đồng sáng lập nhà sản xuất máy khai thác lớn nhất thế giới Bitmain, một thời nắm giữ khoảng 75% sức mạnh khai thác Bitcoin toàn cầu, là một trong những nhân vật cốt lõi của chu kỳ khai thác trước đó. Sau khi tách Bitdeer, ông đã rút lui quyền kiểm soát Bitmain với tư cách là thường trú nhân Singapore, và chuyển trọng tâm sang sức mạnh khai thác và kinh doanh cơ sở hạ tầng của Bitdeer.

Về thương vụ mua lại này, ông ấy không công khai giải thích quá nhiều, chỉ xác nhận khi được Bloomberg hỏi.

Hiện nay trên trang web chính thức của Le Freeport, rõ ràng chỉ ra rằng đây không chỉ là một kho lưu trữ, mà còn là trải nghiệm riêng tư độc quyền cho một số ít người.

Hãy nghĩ về những người trong圈币, họ nghèo cả đời, đều đang nghiên cứu cách bảo quản khoá riêng; những khoản tiền thực sự lớn, đã nằm trong kho vàng ở Singapore, có cái là một chuỗi tài liệu ủy thác gia đình, có cái là cụm từ ghi nhớ được khắc trên thép.

Không chỉ có các triệu phú Trung Quốc, mà nhóm người giàu mới nổi từ Ấn Độ và Đông Nam Á cũng đang âm thầm trở thành khách hàng quen thuộc của Wu Jihan Le Freeport.

Le Freeport chưa bao giờ công khai danh sách khách hàng, nhưng từ những thông tin bên lề của các nhà đấu giá quốc tế có thể thấy được manh mối: nhiều tác phẩm nghệ thuật sau khi giao dịch “trực tiếp vào kho”, không quay trở lại thị trường.

Con đường tương tự cũng diễn ra ở Đông Nam Á, các tỷ phú lên sàn sẽ chuyển một phần số tiền thu được trực tiếp vào Le Freeport: thanh vàng, bạc, trang sức haute couture, đồng hồ Patek Philippe phiên bản giới hạn, xe cổ hàng trăm năm, và các tác phẩm nghệ thuật quý hiếm, tất cả đều được chuyển từ địa điểm giao dịch vào kho bí mật này.

Xem xét rằng có thể có những “thành viên kho vàng” dự bị trong số độc giả, tôi sẽ giải thích quy trình gửi vàng ở đây.

Cổng ra vào có bảo vệ vũ trang, khách phải sử dụng hộ chiếu để kiểm tra hồ sơ trực tuyến, xác nhận không phải là nhân vật nguy hiểm đang bị truy nã; muốn vào khu vực lõi, phải vượt qua ít nhất 5 trạm kiểm soát, bao gồm xác thực danh tính, nhận diện sinh trắc học, cửa chống đạn, kiểm tra đồ vật mang theo, v.v. Bên trong và bên ngoài kho có hàng trăm camera HD, giám sát 24/7 không điểm mù. Thêm vào đó là độ khó vật lý của “khối bạc 30 kg, khối vàng 12,5 kg”, ngay cả khi có ai đó xông vào, cũng gần như không thể mang đi được gì.

Vì vậy, khi những người bên ngoài vẫn đang thảo luận về việc “vàng có thể tăng giá nữa không”, những người ở bên trong đã bắt đầu thảo luận: 15 triệu một chai Romanée-Conti thì nên lưu trữ bao nhiêu trăm chai, những tác phẩm của Picasso và Rembrandt nên treo ở tầng nào, hàng nào trên kệ để các bà có thể chụp ảnh số cho đẹp hơn.

Điểm đến của người lao động là tài khoản quỹ hưu trí, trong khi điểm đến của những người giàu có ở châu Á là những bức tường không có cửa sổ ở Singapore.

Tất nhiên, kho vàng chỉ chiếm ưu thế về không gian vật lý, muốn nắm giữ quyền phát ngôn lớn hơn trong chuỗi ngành công nghiệp vàng, cần phải thâm nhập sâu hơn vào phía thượng nguồn.

Người Phúc Kiến đã làm động máu vàng

Các bà mẹ Trung Quốc vẫn đang xếp hàng tại cửa hàng vàng để tận dụng ưu đãi 5 nhân dân tệ mỗi gram, trong khi các gia đình giàu có cũ và những người mới nổi trên chuỗi đã bắt đầu đấu tranh với số lượng tấn: cái này, ai mới là người quyết định.

Vào tháng Năm năm nay, một công ty công nghệ tài chính có tên là Antalpha đã nộp hồ sơ đăng ký niêm yết lên Nasdaq. Trong hồ sơ, Antalpha đề cập đến “Ngô Kỳ Hàn” người đã đồng sáng lập công ty khai thác, Bitmain.

Trong tài liệu có ghi rõ một câu: “Chúng tôi là đối tác tài chính chính của Bitmain.” Hai bên đã ký một biên bản ghi nhớ, thỏa thuận rằng Bitmain sẽ tiếp tục sử dụng Antalpha làm đối tác tài chính của mình và hai bên sẽ giới thiệu khách hàng cho nhau.

Công ty này từng cung cấp khoản vay chuỗi cung ứng và tài trợ khách hàng cho Bitmain, nhà sản xuất máy khai thác lớn nhất thế giới. Đó là di sản kinh doanh còn lại từ thời Wu Jihan.

Ngày nay, khi Ngô Kỳ Hàn đã rời khỏi Bitmain, người nắm quyền thay thế là một nhà sáng lập khác, là một triệu phú tiền điện tử đến từ Phúc Kiến, Trung Quốc, Trần Khắc Đoàn.

Có nhiều nơi ở Trung Quốc có niềm tin vào vàng, nhưng những người thực sự gắn bó số phận cá nhân với vàng thì người Phúc Kiến chắc chắn đi đầu: Chen Jinghe ở Long Nguyên đã biến “mỏ gà rẻ” của Phúc Kiến thành một tập đoàn khai thác mỏ hàng đầu thế giới, cổ phiếu của Zijin Mining tăng gấp mười lần; Zhou Zongwen ở Phúc Khánh đã thành lập Zhou Dasheng tại Shui Bei, đạt được vị trí top 3 toàn quốc thông qua mô hình nhượng quyền; người Phú Thiên từ những thợ kim hoàn đi bộ khắp phố phường, đã ký hợp đồng độc quyền với gần một nửa lượng vàng bán buôn và bán lẻ tại Trung Quốc.

Mỏ vàng ở Phúc Kiến, tiệm vàng ở Phúc Kiến, những ông chủ vàng nối tiếp nhau, không khỏi khiến người ta nghi ngờ rằng trong huyết quản của người Phúc Kiến, chính là dòng máu màu vàng.

Rõ ràng, trong máu của Trần Khắc Đoàn đã bùng cháy, việc kinh doanh vàng trên chuỗi, người Phúc Kiến làm sao có thể bỏ lỡ?

Ông đã nhắm thẳng kính ngắm vào Tether, nhà phát hành stablecoin lớn nhất thế giới, hiện cũng là một trong 30 người mua vàng hàng đầu toàn cầu, một “nhà tài trợ mới trên chuỗi”.

Vào tháng 10 năm nay, Tether thông báo hợp tác với Antalpha để xây dựng một “Kho tài sản vàng trên chuỗi” (Tokenized Gold Treasury), dự định huy động 200 triệu USD, với vàng token XAU₮ làm nền tảng, để xây dựng một hệ thống tín dụng kỹ thuật số được thế chấp bằng vàng.

Công việc cũng rất mang tính khu vực Phúc Kiến, Tether chịu trách nhiệm chuyển đổi vàng thật thành token, đưa dự trữ vào kho vàng tư nhân ở Thụy Sĩ; Antalpha thì chịu trách nhiệm biến token này thành công cụ tài chính có thể lưu thông, thiết kế cấu trúc thế chấp, làm sản phẩm cho vay, xây dựng mạng lưới kho vàng ở Singapore, Dubai, London, khiến “vàng trên chuỗi” trở thành chứng từ thế chấp có thể đổi thành thanh vàng thật bất cứ lúc nào.

Nói một cách đơn giản, đó là một bộ “tiêu chuẩn vàng hiện đại” sống động: Tether là nhà máy đúc tiền, Antalpha là ngân hàng phát hành, bối cảnh câu chuyện từ Bretton Woods đã chuyển sang ngân hàng vàng Thụy Sĩ.

Theo các báo cáo công khai, Tether đã tích trữ khoảng 80 tấn vàng trong một kho bạc ở Thụy Sĩ, tương đương với dự trữ chính thức của một số quốc gia nhỏ và vừa. Nhưng Tether tuyên bố vì lý do «an ninh», kho bạc từ chối tiết lộ địa chỉ cụ thể.

Khác với cách mà ngân hàng trung ương “để vàng vào hầm, không nhìn thấy ánh sáng trong nhiều năm”, XAU₮ được chia nhỏ và đưa lên chuỗi, có thể theo dõi, có thể phân tách, có thể giao dịch, có thể thế chấp. Vàng vốn chỉ có thể nằm trong hầm, giờ đây được làm thành một bộ hoàn chỉnh có thể lưu thông, có thể thế chấp, có thể bán buôn cho các tổ chức với “tính thanh khoản động”.

Antalpha đã quyết định để công ty của mình Aurelion chi 1,34 triệu USD, trực tiếp mua XAU₮, chuẩn bị biến mình thành “công ty kho bạc niêm yết đầu tiên sử dụng vàng trên chuỗi làm tài sản dự trữ”. Điều này tương đương với việc viết lại cách chơi truyền thống của old money “nhét thanh vàng vào kho vàng Thụy Sĩ” thành: “nhét một dòng XAU₮ vào bảng cân đối kế toán của công ty niêm yết”.

Câu nói của CEO Tether Paolo Ardoino chỉ ra cấu trúc logic: “Vàng và Bitcoin là hai cực của cùng một logic, một cái là giá trị lưu trữ cổ xưa nhất, một cái là hiện đại nhất.”

Giá vàng cũng đang tạo sự hiện diện cho tuyến đường cao tốc mới này: đầu tư vàng toàn cầu đã tăng hơn 50% trong năm nay, giá trị thị trường của XAU₮ đã tăng gấp đôi trong cùng thời gian. Những người sợ rủi ro và những người yêu thích mạo hiểm lần này hiếm khi đi trên cùng một con đường.

Họ cố gắng trả lời một vấn đề lớn hơn: Liệu cách lưu trữ tài sản cổ xưa nhất của nhân loại có thể sống lại trên blockchain một lần nữa không.

Không theo quy tắc cũ nữa

Vào tháng 10 năm 2025, giá vàng đã vượt qua 4000 USD/ounce như thể bị ai đó vặn vòi nước, lập kỷ lục lịch sử với mức tăng hơn 50% trong năm, trở thành một trong những loại tài sản lớn có hiệu suất tốt nhất toàn cầu.

Bề mặt, đây là một đợt “thị trường bò vàng” khác; nhìn sâu vào bên trong, thì có ba lực lượng đang tái sắp xếp vị trí quyền lực trên vàng.

Hàng đầu tiên là Ngân hàng trung ương. Trong vài năm qua, các ngân hàng trung ương trên toàn cầu hầu như “mua vào khi giá thấp”, coi vàng như là cơ sở để phi đô la hóa và phòng ngừa trừng phạt. Họ không quan tâm đến sự tăng giảm ngắn hạn, chỉ quan tâm đến một vấn đề: Trong trường hợp xấu nhất, thứ này có thể đổi lấy lương thực, vũ khí, hoặc đồng minh hay không.

Dòng thứ hai, là siêu giàu châu Á. Tiền từ Trung Quốc, Hồng Kông, Trung Đông và Đông Nam Á đang âm thầm chất thành một bức tường gạch vàng mới thông qua kho bạc Singapore, hầm chứa Thụy Sĩ và quỹ tín thác của các văn phòng gia đình.

Họ không còn hài lòng với việc mua vài kilogam “vàng trên giấy” tại ngân hàng, mà thay vào đó là trực tiếp mua một bức tường: Có người gửi tiền vào ngân hàng Singapore, có người trực tiếp gửi vàng thỏi vào kho, hai loại gửi tiết kiệm, cảm giác an toàn hoàn toàn khác nhau.

Ngô Kỳ Hàn đã mua Le Freeport, đây là một nút trên chuỗi này: từ việc khai thác Bitcoin, đến việc quản lý vàng thỏi và tranh nghệ thuật cho người khác, từ “lợi nhuận trên chuỗi” chuyển sang “cảm giác an toàn ngoài chuỗi”.

Hàng thứ ba, là những người mới nổi trong ngành tiền mã hóa. Trần Kiến Đoàn, Antalpha và Tether đang chơi một trò chơi khác: Ngô Kỳ Hàn mua tường của kho báu, họ mua một biến số trong kho báu - XAU₮.

Trong cấu trúc này, Tether đúc vàng thật thành token, khóa vào kho vàng ở Thụy Sĩ; Antalpha đúc token thành tài sản, nhét vào bảng cân đối kế toán của công ty niêm yết và rổ tài sản thế chấp của khách hàng tổ chức.

Vì vậy, vai trò của vàng đã được viết lại một cách âm thầm: Đối với ngân hàng trung ương, nó vẫn là “tài sản đảm bảo cuối cùng”; đối với các triệu phú châu Á, nó trở thành “ví lạnh gia đình” có thể truyền qua nhiều thế hệ; đối với những người mới nổi trong thế giới tiền điện tử, nó là một hệ thống tài chính có thể tích lũy cấu trúc, kiếm được chênh lệch lãi suất và phí thanh khoản.

Đối với hầu hết mọi người, vàng chỉ là K-line và trọng lượng; đối với ba nhóm người này, vàng là một bảng tổng kết liên quan đến gia đình, chủ quyền và cảm giác an ninh quốc gia.

Câu chuyện này cứ nối tiếp nhau, những thứ bị chôn sâu dưới đáy thực tế, thực ra đã cũ kỹ đến chết. Dù cho đường đi có vòng vo thế nào, câu chuyện có được dựng lên ra sao, chỉ có vốn là thật sự chân thành nhất, khi mà trò chơi tan vỡ, đèn sáng lên, điều họ muốn là cảm giác an toàn để vẫn có thể ngủ ngon vào ban đêm.