Suy giảm Carry Trade: Tác động của thu hẹp thanh khoản Nhật Bản đối với tài sản toàn cầu

Một rủi ro lâu nay bị thị trường bỏ qua đang dần lộ diện — Nhật Bản, với tư cách là nguồn tài chính chính cho các giao dịch carry trade toàn cầu, sự biến động lớn trong môi trường tài chính của nước này có thể định hình lại toàn bộ cấu trúc thanh khoản của thị trường tiền điện tử.

Ba mươi năm “lợi ích lãi suất bằng không” đang biến mất

Trong ba thập kỷ qua, chính sách lãi suất cực thấp của Nhật Bản (thực chất là lãi suất bằng không hoặc âm) đã tạo ra một cơ chế arbitrage độc đáo: các nhà đầu tư toàn cầu vay đồng yên với chi phí gần như miễn phí, sau đó đổi sang đô la hoặc các tài sản khác, đầu tư vào thị trường chứng khoán, trái phiếu, bất động sản và thậm chí thị trường tiền điện tử toàn cầu. Quá trình này đã hút hàng chục nghìn tỷ USD dòng vốn.

Mô hình tài chính này được gọi là Carry Trade (giao dịch chênh lệch lãi suất), bản chất là tận dụng chênh lệch lãi suất để arbitrage. Tiền tiết kiệm nội địa Nhật dồi dào, nhu cầu không đủ, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản cố ý duy trì lãi suất thấp để kích thích kinh tế, vô tình cung cấp dòng thanh khoản rẻ liên tục cho thị trường vốn toàn cầu.

Sự tăng đột biến lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản

Đến cuối năm 2024, lợi suất trái phiếu dài hạn của Nhật Bản đã có sự tăng rõ rệt:

• Lợi suất trái phiếu 20 năm gần chạm 2.8%
• Lợi suất trái phiếu 40 năm lên tới 3.7%

Đây không phải là điều chỉnh nhẹ nhàng, mà là phản ứng nhanh sau ba mươi năm kiềm chế. Lợi suất trái phiếu tăng nghĩa là: chi phí vay đồng yên tăng mạnh, phương thức vay “tiền miễn phí” trước đó không còn tồn tại nữa.

Rủi ro hệ thống của Carry Trade

Khi chi phí vay đồng yên tăng, các điểm yếu trong chuỗi carry trade bắt đầu đổ vỡ:

Gia tăng rủi ro tỷ giá — Đồng yên tăng giá khiến chi phí trả nợ bằng yên tăng lên. Các nhà đầu tư nắm giữ đô la hoặc các tài sản khác đối mặt với tổn thất tỷ giá, buộc phải đóng vị thế hoặc giảm bớt tài sản ở nước ngoài để đổi lấy yên.

Phản ứng dây chuyền của các vị thế đòn bẩy — Nhiều vị thế carry trade sử dụng đòn bẩy. Một khi biến động tỷ giá vượt quá dự kiến, các vị thế này sẽ kích hoạt cắt lỗ, dẫn đến khủng hoảng thanh khoản. Hàng chục nghìn tỷ USD vốn carry trade đang chảy ngược trở lại Nhật Bản.

Thanh khoản nhanh chóng cạn kiệt — Khi các nhà đầu tư toàn cầu cùng lúc rút vốn khỏi tài sản nước ngoài và quay về Nhật Bản, thị trường chứng khoán Mỹ, trái phiếu Mỹ, thị trường mới nổi và thị trường tiền điện tử sẽ trải qua một khoảng trống thanh khoản. Đây không phải là dòng vốn chảy chậm rãi, mà là một “phanh gấp” ở cấp độ vĩ mô.

Tác động đối với tiền điện tử

Trong thời kỳ thịnh vượng của carry trade, dòng vốn rẻ từ Nhật Bản chảy mạnh vào các tài sản có lợi suất cao, bao gồm Bitcoin và Ethereum. Mặc dù quy mô dòng vốn này khó có thể ước lượng chính xác, nhưng vai trò hỗ trợ thanh khoản của nó là không thể xem nhẹ.

Hiện nay, sự co lại của thanh khoản Nhật Bản trực tiếp đồng nghĩa với việc “dòng tiền không rủi ro” toàn cầu đang giảm đi. Tiền điện tử, như các tài sản rủi ro cao, thường chịu áp lực lớn nhất trong thời kỳ thanh khoản khan hiếm. Gần đây, sự biến động của Bitcoin và Ethereum tăng lên phần nào phản ánh sự thay đổi vĩ mô sâu sắc này.

Mối đe dọa thực sự của thị trường

Khi carry trade không còn chỉ là sắp sửa sụp đổ mà đã bắt đầu sụp đổ, bất kỳ hành động mua đáy nào cũng đầy rủi ro. Quy mô khủng hoảng thanh khoản lần này có thể vượt qua các sự kiện như khủng hoảng franc Thụy Sĩ năm 2015 hay rủi ro COVID-19 năm 2020.

Về bề mặt, biến động của thị trường tiền điện tử là kết quả của kỹ thuật và cảm xúc; nhưng dưới góc nhìn vĩ mô tài chính, tất cả đều phản ánh sự thay đổi thanh khoản của Nhật Bản. Khi “kho bạc thanh khoản” lớn nhất toàn cầu bắt đầu thắt chặt, bất kỳ tài sản rủi ro cao nào cũng không thể đứng ngoài ảnh hưởng.

Kết luận

Nhật Bản không còn là “kẻ zombie” tài chính nữa, mà đang tự điều chỉnh nền kinh tế của mình. Việc lợi suất trái phiếu dài hạn tăng báo hiệu một kỷ nguyên kết thúc — thời kỳ vay đồng yên giá rẻ đẩy giá tài sản toàn cầu lên cao. Đối với Bitcoin, Ethereum và các tài sản mã hóa khác, đây là một rủi ro hệ thống cần phải xem xét nghiêm túc. Trước cơn sóng thanh khoản này, mọi đợt phục hồi ngắn hạn đều có thể chỉ là ảo ảnh trước khi thủy triều rút lui.